Eyvah Kış Geliyor!
Prof. Dr. Ayhan Kalyoncu
Mevsime Bağlı Duygusal Rahatsızlığınızla Baş Edebilmenin 9 yolu!
İnsan ömrünün, bir yıla sığdırılmasıdır mevsimler. Aynı coğrafyada dört mevsimi birden yaşamak büyük bir ayrıcalıktır. İlkbahar adı gibi ilk yani başlangıçtır doğa için. Çiçekler fışkırır her yerden sanki sanki sevinçler, coşkular taşar gibi içimizden. Ardından yaz gelir sanki sımsıcak sevgi yürekleri sarıp bedenleri kucaklar gibi. Ya sonbahar? Adı üzerinde son bir hamledir yaşama sevinci için ama hüzünlüdür. Ve kış gelir kapalı ve soğuk havası ile. Tükenişe kucak açarak.
Yapılan araştırmalara göre güneşli havalar neşeli bir ruh hali yaratıyor. Soğuk, kapalı ve bulutlu havalar ise tam tersi bir etkiye sebep olarak önlem alınmadığı takdirde mevsime bağlı duygusal rahatsızlıklara yol açıyor.
Depresyon semptomlarıyla büyük bir benzerlik gösteren mevsime bağlı duygusal rahatsızlık genellikle kış aylarında görülür ve bu kişiler kendilerini depresif ve yorgun hisseder, çok çabuk öfkelenmeye meyillidirler. Konsantre olmakta ve dikkatlerini toplamakta zorluk yaşarlar. Yataktan çıkmakta zorlanır ve iştahları bozulduğundan çok fazla yemek yemek isterler. Bazı ciddi vakalarda mevsimsel rahatsızlığa bağlı olarak kişilerin intihar ve ölüm düşünceleri geliştirdiği de olur. Ekseriyetle okul ve iş hayatında güçlükler, ilişkilerin bozulması ve madde kullanımı gibi problemler de yaşayabilirler. Bu rahatsızlığı bütün semptomları aynı olduğu halde depresyon olarak adlandırmamamızın tek sebebi ortaya çıkma nedeninin mevsimsel koşullara bağlı olmasıdır.
Mevsime bağlı olarak oluşan ruhsal dalgalanmalar havanın derecesine göre değil, aslında yeteri kadar güneş ışığı alamamaktan kaynaklanır. Bu nedenle kış mevsiminin ılık geçtiği bölgelerde bile kişiler mevsimsel rahatsızlıklardan yakınırlar. Uzun süreli kasvetli havaya maruz kalmak da mevsime bağlı rahatsızlıkları tetikler. Sonbahar sonuna yaklaştıkça bu rahatsızlığın belirtileri hissedilmeye başlanır.
Tabii bu rahatsızlıktan kurtulmak için ılık güney sahillerinde yaşamak çok güzel bir tercih olabilir. Ancak ne yazık ki herkes istediği zaman istediği iklim ve coğrafyada yaşama tercihi yapacak kadar şanslı olamaz. Bu durumda kış mevsimini yaşamak zorunda kalarak mevsime bağlı duygusal rahatsızlık yaşayanlar ne yapmalı? Aşağıda yazılan öneriler bu rahatsızlığın semptomlarının azalmasında etkili olacaktır:
Güneş ışığının en tepede olduğu vakitlerde en az yarım saatlik yürüyüşe çıkın.
Dışarıda spor yapma olanağınız yoksa, güneş alan bir pencereye yakın yerde spor yapmayı deneyin.
Günlük aktivitelerinizi dışarıya taşıyın. Böylece doğal güneş ışığından daha fazla faydalanabilirsiniz.
Evde ve işyerinde pencere ve perdelerinizi muhakkak açık tutun.
Mümkün olan her zaman pencereye ve güneş ışığına yakın bir yere oturun.
Evinizdeki normal ampulleri değiştirerek yerine daha parlak ışıklar kullanın. Daha pahalı olması bir kenara, doğal güneş ışığına daha benzer olmaları size kendinizi daha iyi hissettirecektir.
Günlük programınıza bağlı kalın. Uykunuzu belirli bir düzene oturtun. Yatağınızın yanında bir ışık bulundurup uyanma saatinizden yarım saat önceye ayarlayın, böylelikle hava karanlık olsa bile her gün aynı saatte uyanmanıza yardımcı olacaktır.
İlkbaharın sadece 4-5 ay uzakta olduğunu kendinize hatırlatın! Unutmayın ki bu üzüntülü haliniz geçecek.
Fırsatınız varsa kısa süreli de olsa güneyde tatil yapın!
Eğer bu stratejiler sizin için işe yaramıyorsa, bir profesyonele başvurmakta gecikmeyin. Mevsime bağlı duygusal rahatsızlık bir tür depresyon çeşididir ve psikoterapi ya da ilaç ile tedavi edilmesi mümkündür.
20 Kasım 2017 - Galatasaray, Istanbul