Çocuklarımızı Cinsel İstismardan Korumak İçin ne Yapmalıyız?

Klinik Psk. Ilgın Arpacı

---

Geçtiğimiz haziran ayında İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi Çocuk Hakları Komisyonu tarafından bir rapor hazırlandı. Bu rapordaki verilere göre yılda yaklaşık 8000 çocuğun cinsel istismara maruz kalıyor ve Türkiye’de cinsel nitelikli suçların %46’sı çocuklara karşı işleniyor. Son 10 yıla bakıldığında 482.908 kız çocuğunun devlet izni ile evlendirildiği, 142.298 çocuğun son 6 yıl içinde anne olduğu ve imam nikahı ile bu çocuklarının büyük bir çoğunluğunun evlendirildiği, 2002 yılından itibaren yaşları 18’in altında 440.000 çocuğun doğum yaptığı ve cinsel istismar sonucu doğum yapan 15 yaş altı çocuk sayısının ise 15.937 olduğu görülüyor. Dünyayla kıyaslandığında ise Türkiye, çocuğa yönelik cinsel istismarın en çok yaşandığı 3. ülke konumunda.

Kenneth V. Lanning, FBI işbirliği ile hazırladığı Çocuk Tacizcileri: Davranışsal Bir Analiz (Child Molesters: A Behavioral Analysis)* adlı kitabında “şiddet döngüsünün” aile içi çocuk istismarıyla başladığını, aile içinde istismara uğrayan çocukların evden kaçtığını ve böylece tüm tehlikelere ve suistimale açık hale geldiğini, istismara uğrayan çocukların ise yetişkinliklerinde istismarcıya dönüşme olasılıklarının bir hayli yüksek olduğunu anlatıyor. 

Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Tanı Ölçütleri’ne (DSM-V) göre pedofili, en az 6 ay boyunca genellikle 13 yaşında ve daha küçük ergenlik öncesi çocuklarla cinsel etkinlikte bulunmakla ilgili, tekrarlayan, cinsel açıdan uyarıcı fanteziler, cinsel dürtüler ya da davranışlarla tanımlanıyor ve kişinin en az 16 yaşında olması, çocuk ya da çocuklarla ise arasında en az 5 yaş fark olması gerekiyor. Lanning ise çocuk tacizcilerini iki gruba ayırıyor: duruma bağlı çocuk tacizcileri ve tercihe bağlı çocuk tacizcileri. Duruma bağlı çocuk tacizcilerinin özellikle çocuklara yönelik bir cinsel tercihi bulunmuyor ve genellikle az sayıda çocuk kurbanları oluyor. Yaşlılar, hastalar veya engelliler gibi savunmasız kişiler, duruma bağlı çocuk tacizcilerinin hedefi olabiliyor. Duruma bağlı çocuk tacizcileri arasında düşük sosyoekonomik statüdeki kişiler daha fazla yer alıyor. Lanning duruma bağlı çocuk tacizcilerini dört gruba ayırıyor:

1. Gerilemiş. Genellikle özgüveni düşük olan ve baş etme becerileri yeterince gelişmemiş olan bu kişiler cinsel partner olarak yaşıtları yerine çocuklara yöneliyorlar. Bu kişilerin esas kriteri ulaşılabilirlik gibi görünüyor, bu nedenle bu tip failler kendi çocuklarını istismar edebiliyor.
2. Ahlaken ayrım gözetmeyen. Bu kişiler için çocuk istismarı, hayatlarındaki genel istismarın yalnızca küçük bir parçası. Aynı şekilde eşlerini, arkadaşlarını da suistimal edebiliyor. Bedel ödemek zorunda kalmayacağından emin olduğunda yalan söyleyip aldatabiliyor veya hırsızlık yapabiliyor. Kriterleri savunmasızlık ve uygun zamanın oluşması.   
3. Cinsel açıdan ayrım gözetmeyen. Çocuklara yönelik bir cinsel tercihi olmamasına rağmen yalnızca deneyimlemek adına çocuklarla cinsel ilişkide bulunuyor. Önemli olan bu deneyimin yeni ve farklı olması. Bu kişilerin yetişkinlerle olan cinsel aktiviteleri suç kapsamına girmese de, grup seks, eş değiştirme aktiviteleri veya tuhaf ritüellerin bir parçası olarak kendi çocuklarını başkalarına sunabiliyor. Birden çok çocuğa istismarda bulunma olasılığı en yüksek grubu oluşturuyor ve genellikle yüksek sosyoekonomik sınıftan oluyorlar.
4. Yetersiz. Genellikle psikoz, zeka geriliği, tuhaf kişilik bozuklukları ve demanstan muzdarip, sosyal açıdan uyumsuz, içine kapanık kişilerden oluşuyor. Bu kişiler kendilerine olan güvensizlikten veya meraktan dolayı çocuklarla cinsel ilişkiye girebiliyor. Çocukları, cinsel fantezilerini keşfedebilecekleri, tehdit oluşturmayan nesneler olarak görüyorlar.

Tercihe bağlı çocuk tacizcilerinin cinsel tercihlerini belirgin bir şekilde çocuklar oluşturuyor. Cinsel fantezileri ve erotik imgelemlerinin odak noktasında çocuklar yer alıyor. Duruma bağlı kaygılardan veya kendine güvensizlikten değil, çocukları çekici buldukları için tercih ediyorlar. Çoğunlukla kurbanlarını belirli yaş ve cinsiyetten seçiyorlar. Bu grubu oluşturanların yüksek sosyoekonomik sınıftan olma ihtimali daha yüksek oluyor ve genellikle erkek çocuklarını tercih ediyorlar. Lanning bu kategoride üç davranış örüntüsünün öne çıktığından bahsediyor:

1. Baştan çıkarma. Fail, cinsel ilişki yaşadığı çocukları onlara özel ilgi ve şefkat göstererek, hediyeler alarak, cinsel ketlenmeleri azalana kadar baştan çıkarıyor. Çoğunlukla kurbanlar, ilgi, şefkat veya hediyeler karşılığında cinsel ilişkiye girmeye gönüllü oluyorlar. Çocukları bu kadar iyi baştan çıkarabilmenin ardında bu kişilerin çocuklarla özdeşim kurma becerisi yatıyor. Çocuklarla nasıl konuşacağını ve onları nasıl dinleyeceğini çok iyi biliyor. Kurbanlarını özellikle duygusal ve fiziksel ihmale uğrayan çocuklar arasından seçiyor. Bu kişinin en büyük sorunu, çocuk artık ona çekici gelecek yaşı geçtiğinde ilişkiyi sessizce bitirebilmek oluyor, böyle bir durumda tehditlere veya fiziksel şiddete başvurabiliyor.
2. İçe dönüklük. Bu kişiler çocuklarla birlikte olmayı tercih ediyor ancak onları baştan çıkarmak için gerekli sosyal becerileri eksik olduğu için iletişimi genellikle minimumda tutuyor ve tanımadıkları veya çok küçük yaştaki çocukları taciz ediyorlar. Çocuklara ulaşabileceği başka bir yol bulamadığı için evlenip kendi çocuklarına da tacizde bulunabiliyorlar.
3. Sadizm. Bu davranış örüntüsü, cinsel açıdan çocukları tercih eden failin tahrik olması veya tatmin olması için çocuğa psikolojik ya da fiziksel şiddet uygulamasını içerir. Çocukları kaçırma ve hatta öldürme olasııkları diğer çocuk tacizcilerine göre daha fazladır.

Çocukların sahip olduğu bazı özellikler, onları failler açısından daha ulaşılabilir hale getirebiliyor. Bu özelliklere daha yakından bakacak olursak ilk sırada çocukların doğuştan meraklı oluşlarının yer aldığını görürüz. Etraflarındaki her şeye büyük bir merak ve ilgiyle yaklaşan çocuklar, yaşları biraz daha büyüdüğünde aynı şekilde cinsellikle ilgili konuları da merak etmeye başlarlar. Birçok çocuk için cinsellik yasak konudur ve bu konuda özellikle ailelerinden çok az bilgi edinebilirler. Çocuğun merakı ve bilgisizliği, çocuk tacizcisinin, çocuğun gardını indirip cinsel ilişkiye ikna etmesi oldukça işine yarayacaktır. İşte bu yüzden çocuğa cinsel eğitim verilmesi şarttır. Cinsel eğitim öncelikle ailede başlar ve çocuğun cinsellikle ilgili merak ettikleri yaşına uygun olacak şekilde açıklanmalıdır. Çünkü çocuklar bu bilgileri ailelerinden almazlarsa, arkadaşlarından veya yabancılardan belki de yanlış bir şekilde öğrenecektir. Çocuğunuzun merakını gidermeniz, başka kanallara başvurmasını önleyecektir.

ÇOCUKLARINIZA ÖZEL BÖLGELERİNİN İSİMLERİNİ ÖĞRETMEK VERECEĞİNİZ EN ÖNEMLİ DERSLERDEN BİRİ OLACAKTIR

Çocukların vücut bölgelerini doğru bir şekilde isimlendirebilmeleri cinsel istismara uğrama olasılıklarını düşürürken, cinsel istismarı belirtme olasılıklarını da arttırıyor. İsteklerini dile getirmeye başladıkları 2 yaşından itibaren banyo zamanında, çocuğunuzun üzerini değiştirirken veya tuvalete giderken her zamanki ses tonunuz ve kelimelerinizi kullanarak çocuğunuza özel bölgelerini adlandırmayı öğretmeye başlayabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken nokta genital organları isimlendirirken tıbbi terimleri kullanmanız. Erkekler için penis, testisler, sünnet derisi; kızlar için vulva, vajina terimlerini kullanabilirsiniz. Kızlar çocukları biraz daha büyüdüğünde ise klitoris, üretra ve labyayı (dudaklar) da dahil edebilirsiniz. Bedenimizin mayoyla kapatılan kısımlarının özel bölgeler olduğunu, bu bölgeleri kimsenin görmeye ve dokunmaya hakkı olmadığını, aynı şekilde kimsenin de özel bölgelerini göstermeye hakkı olmadığını, yalnızca anne ve babanın yıkarken veya giydirirken ya da anne ve babanın yanında doktor muayenesi sırasında bir sorun olmadığını çocuğunuza anlatmalısınız. Bunun yanında iyi ve kötü/gizli dokunuşların ne olduğunu, tanıdığı ve güvendiği biri tarafından yapılsa bile çocuğunuzun kötü/gizli dokunuşlara her zaman “hayır” deme hakkı olduğunu, böyle bir şey yaşarsa ailesine ve öğretmenine mutlaka söylemesi gerekitğini, bedenle ilgili sır tutmaması gerektiğini, bedenle ilgili sırlarını ailesine söylediğinde başının belaya girmeyeceğini ve kimsenin özel bölgelerinin fotoğrafını çekmemesi gerekitğini öğretmelisiniz. Biraz daha büyüdüğünde çocuğunuzla bir parola oluşturursanız, evde misafirler varken, çocuğunuz oyun buluşmasındayken veya bir arkadaşında kaldığında, kendini rahatsız hissederse ya da sizin onu bulunduğu yerden almanızı isterse bu kelimeyi rahatlıkla kullanabilir.

İlgi ve sevgi ihtiyacı, çocukları istismara karşı savunmasız bırakan nedenlerden bir diğeri. Baştan çıkarma teknikleri tüm çocuklar için bir risk taşıyor olsa da, parçalanmış ailelerin duygusal açıdan ihmal edlien çocukları için daha büyük bir risk taşıyor. Birçok çocuk sevgi ve ilgi karşılığında cinselliğe gönüllü olabiliyor. Bu yüzden, çocuğunuzun ilgi ve sevgi ihtiyacını karşıladığınızdan emin olun ve her gün mutlaka çocuğunuzla gününün nasıl geçtiği hakkında konuşun. Çocuklar ne zaman hayır demeleri veya bir yetişkinden uzaklaşmaları gerektiğini bilemeyebilir. Çocuklarınızı her konuyu konuşabilecek kadar rahat hissettirin. Böylece, çocuğunuz kabul edilemez bir davranışa maruz kaldıysa bunu size bildirecektir.

Son yıllarda tek ebeveynli ailelerinin sayısının artması, baştan çıkarma tekniğini kullanan çocuk tacizcileri için de ideal bir ortam yaratıyor. Birçok ebeveyn, çocuklarıyla vakit geçirmek isteyen yetişkinlerden şüphelenmekten ziyade onları memnuniyetle karşılıyor. Eğer bir yetişkinin evinde çok fazla sayıda oyuncak ya da video oyunu varsa ve oraya her gün çocuklar gidiyorsa, bu durumdan şüphelenebilirsiniz. Eğer bu kişinin yetişkin arkadaşları veya aktiviteleri yok gibi görünüyorsa, bu daha da kuşku uyandırıcı bir durumdur. Çocuğunuzun kiminle ve nerede vakit geçirdiğinden haberdar olun ve çocuklarınızın arkadaşlarının ebeveynlerini tanıyın. Grup etkinliklerinde çocukları gözetleyen mutlaka birden fazla yetişkin olduğundan emin olun.

Peki çocuğunuzun cinsel istismara uğramış olabileceğini nasıl anlarsınız?

Dikkat etmeniz gereken bazı işaretler:

• Kabuslar ve uyku problemleri
• Altını ıslatma ve parmak emme gibi daha çocuksu davranışlara gerileme
• Banyo yapmak veya üstünü değiştirmek için giysilerini çıkarmayı reddetme
• Tuvalet eğitiminden bağımsız iç çamaşırında kirlenme veya kanama
• Küçük veya büyük abdest sırasında ağrı
• Içine kapanma veya size çok bağımlı hale gelmesi, zaman zaman dikkatinin çok kolay dağılması veya mesafeli durması
• Alışılmadık biçimde ketumlaşması, yalan söylemesi, daha büyük bir çocukla veya bir yetişkinle olan sırları hakkında konuşmayı reddetmesi
• Açıklanamayan ani kişilik değişimleri: öfke, güvensizlik, kızgınlık, depresyon, kaygı
• Belli şeyler, yerler ve kişilerden duyulan açıklanamayan veya yeni korkular; tanıdığınız ve güvendiğiniz biri dahi olsa belirli bir kişiyle yalnız kalmayı istememe
• Yeme alışkanlıklarında değişiklikler, yeme veya yutma konusunda problemler
• Özel vücut bölgeleriyle ilgili kaynağı belirsiz yeni kelimeler
• Oyuncak ve nesnelerle uygunsuz cinsel içerikli oyunlar oynama
• Kendinden büyük yeni bir arkadaştan, açıklanamayan bir para veya hediyelerden bahsetme
• Kendine zarar verme: kesme, yakma veya diğer zarar verici eylemler
• Giyim tarzında değişiklik, eski püskü şeyler veya bazı örneklerde kışkırtıcı kıyafetler giyme
• Açıklanamayan ağrı, genital veya ağız çevresinde morluklar, kızarıklıklar, kanama, saç kaybı, vücutta morluk veya ısırık izleri
• Evden kaçma, okul devamsızlığında artış, okulda dürtüsel davranışlar, beden eğitimi, spor veya yüzme derslerine katılmak istememe

Unutmayın ki cinsel istismar hem kız hem de erkek çocuklarının başına gelebiliyor. Cinsel istismarın fiziksel belirtileri nadir olarak görülse de bu işaretlerden bir ya da birkaçını fark ettiğiniz anda mutlaka doktorunuza veya bir uzmana başvurunuz.

Referans

*Lanning, K. V. (2010). Child molesters: A behavioral analysis for professionals investigating the sexual exploitation of children. National Center for Missing & Exploited Children with Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.